ΣΤΗΝ ΑΥΓΗ ΜΙΑΣ ΘΥΕΛΛΩΔΟΥΣ ΔΕΚΑΕΤΙΑΣ

ΣΤΗΝ ΑΥΓΗ ΜΙΑΣ ΘΥΕΛΛΩΔΟΥΣ ΔΕΚΑΕΤΙΑΣ

{Ένα άγνωστο άρθρο του γραμματέα – τότε – της Κομμουνιστικής Νεολαίας Ελλάδας (ΚΝΕ), του αξέχαστου συντρόφου Γιώργου Γράψα, στη ΦΩΝΗ της ΔΕΥΤΕΡΑΣ, στις 15 Γενάρη του 1990, Φύλλο 171}

Η αυλαία της δεκαετίας του ’80 βρίσκει την ΚΝΕ στην τροχιά προς το 5ο Συνέδριό
της.
Η διάσπαση της ΚΝΕ από την ηγεσία του ΚΚΕ δεν είναι ο μόνος λόγος να κάνουμε Συνέδριο. Ακόμα κι αν δεν ήταν αυτό, θα χρειάζονταν: Ότι ήταν αδιανόητο την εποχή του 4ου Συνέδριου, τώρα φαίνεται κοινότυπο, αν όχι ξεπερασμένο από τις εξελίξεις.
Η Γιάλτα πέθανε – ζήτω η Γιάλτα! Ο δικομματισμός πέθανε κι αυτός – ζήτω ο τριτοκομματισμός! Ζούμε το δεύτερο πικρό Δεκέμβρη της επίσημης Αριστεράς, που καταθέτει, αυτή τη φορά, τα ιδεολογικά και πολιτικά της όπλα. Εκσυγχρονίζεται αλά Ιταλικά και διαγράφει αλά Ρουμάνικα. Στο μεταξύ στην Γκράβα οι μαθητές ξεπαγιάζουν και στον ΟΣΕ 22.000 νέοι βλέπουν το τραίνο να φεύγει χωρίς αυτούς.
Οι ραγδαίες εξελίξεις ξυπνούν το ενδιαφέρον όλης της ριζοσπαστικής νεολαίας. Αν και πολλοί νοιώθουν να μην έχουν σταθερό έδαφος να πατήσουν, καθώς έρχονται τα πάνω-κάτω, παραμένει γεγονός ότι οι ανήσυχες συνειδήσεις μοιάζουν σήμερα με ανοιχτά μπουκέτα, δεκτικές όσο ποτέ άλλοτε στη γονιμοποίηση των νέων ιδεών. Τώρα είναι η ώρα να ρίξουμε τους σπόρους για την κρίσιμη δεκαετία του ’90.

Ασφαλώς, δεν πάμε για ένα Ιδρυτικό Συνέδριο μιας νέας οργάνωσης, αλλά για Συνέδριο αριστερής ανασύνταξης και επανεξοπλισμού. Το 4ο Συνέδριο μας προσπάθησε – και σε ικανοποιητικό βαθμό, κατά τη γνώμη μας, κατάφερε – να πιάσει ορισμένα βασικά στοιχεία της νέας εποχής και να ανιχνεύσει νέους δρόμους αριστερής συσπείρωσης της νεολαίας. Θα χρειασθεί, βέβαια, να αφήσουμε στην άκρη όποιες θέσεις έχουν παλιώσει ή αποδείχθηκαν λάθος. Κυρίως, όμως, θα χρειασθεί να επεξεργαστούμε περισσότερο θέσεις για μια νέα πορεία του κινήματος της νεολαίας, κάτω από το φως και των πρόσφατων εξελίξεων. Συμβάλλοντας μέσα από αυτό το δρόμο, αλλά και με τους γενικότερους προβληματισμούς μας, στις προσπάθειες για τη διαμόρφωση μιας άλλης, ανανεωμένης και μάχιμης Αριστεράς.

Θα επιχειρήσουμε να διατυπώσουμε ορισμένες σκέψεις, περισσότερο σαν ερέθισμα για το διάλογο που ήδη γίνεται.

Απευθυνόμαστε σήμερα στην Τρίτη μεταπολιτευτική γενιά. Η πρώτη ήρθε στο προσκήνιο με την ορμή του Πολυτεχνείου και του Βιετνάμ. Η δεύτερη, όταν ήταν στα επάνω του ο Ρηγκανισμός. Για τη σημερινή μπορούμε να διακινδυνεύσουμε την εκτίμηση ότι κανένα παραδοσιακό ιδεολογικό ρεύμα δεν την κερδίζει για την ώρα σταθερά και συνειδητά. Η Ενωμένη Ευρώπη ξεθυμαίνει σαν ιδανικό. Οι παραδοσιακές κομμουνιστικές ηγεσίες στην Ανατολή σαρώνονται από τις λαϊκές εξεγέρσεις. Η σύγχρονη νεολαία εκφράζει μια καινούργια τάση χειραφέτησης από όλο τον παλιό κόσμο, από όλη την μεταπολεμική τάξη πραγμάτων.

Βέβαια, η ΝΔ μαζεύει πολλούς ψήφους στις μικρότερες ηλικίες, το συλλογικό υποχωρεί υπέρ του ατομικού, ο καταναλωτισμός και η απολιτικότητα λειτουργούν, τελικά, υπέρ της δεξιάς πολιτικής. Ωστόσο οι επιτυχίες του νεοσυντηρητισμού στη νεολαία είναι εξαιρετικά εύθραυστες. Η Γαλάζια Γενιά ανήκει στο παρελθόν, η ΟΝΝΕΔ δε μαζεύει στο Φεστιβάλ της ούτε 5.000 άτομα, στους χώρους εργασίας και εκπαίδευσης οι συνδικαλιστές της συχνά δεν τολμάνε να υπερασπιστούν τις Θατσερικές θέσεις τους. Είμαστε πολύ μακρυά από μια σύγχρονη ΕΚΟΦ, από ένα δυναμικό συνειδητό δεξιό ρεύμα. Η κρίση και υποβάθμιση του Ελληνικού καπιταλισμού κάνει χλωμά και αναιμικά τα συντηρητικά και εκσυγχρονιστικά οράματα.

Οι σαρωτικές εξελίξεις στην Ανατολή πονάνε ακόμα κι όσους ήταν «έτοιμοι από καιρό». Καιρός να αντλήσουμε έμπνευση και αισιοδοξία όχι από το παρελθόν αλλά από το μέλλον. Ο σοσιαλισμός είναι πράγματι υπαρκτός, όχι όμως σαν καθεστώς αλλά σαν κίνημα δεκάδων εκατομμυρίων εργατών και νέων, σε Δύση και Ανατολή, κίνημα ανατροπής των υπαρκτών καταπιεστικών πολιτικών εξουσιών και κοινωνικής χειραφέτησης. Η Κομμούνα ηττήθηκε αλλά ζει πάντα γιατί έδειξε ότι η σοσιαλιστική επανάσταση μπορεί να γίνει. Ο Οκτώβρης παραμορφώθηκε τόσο που έγινε αγνώριστος, αλλά ζει γιατί έδειξε ότι η σοσιαλιστική επανάσταση μπορεί να νικήσει. Το «τρίτο κύμα», που ωριμάζει βασανιστικά και μέσα από τις σημερινές οδύνες, καλείται να αποδείξει ότι μπορεί να επεκταθεί στα ίδια του τα κέντρα του καπιταλισμού, και να φτάσει ως το τέλος, τη νίκη του σοσιαλισμού.

Δε θα περάσουμε, βέβαια, από τη συναισθηματική εξιδανίκευση της ΕΣΣΔ σε μια κομπλεξική και υστερική αμφισβήτηση του ίδιου του Μαρξισμού ή σε ένα ιδεολογικό αμυντισμό. Ισα ίσα τώρα χρειάζεται μια δυναμική παρέμβαση της ΚΝΕ δημόσιων ιδεολογικών «μονομαχιών» με τις συντηρητικές κι όλες τις άλλες πολιτικές δυνάμεις της νεολαίας, μπροστά στη νεολαία και με τη νεολαία, πάνω στις μεγάλες κοσμοθεωρητικές και πολιτικές αναζητήσεις της. Πιστεύουμε ότι μπορούμε σύντομα να δώσουμε συγκεκριμένες μορφές σε αυτή την ιδέα, προσελκύοντας ευρύτερες κατηγορίες νέων στη συλλογική αναζήτηση. Με την πεποίθηση ότι η αλήθεια είναι επαναστατική, ακόμα κι όταν η εποχή δεν είναι.

Η νεολαία στην Ελλάδα της οικουμενικής ομοψυχίας ζει την έλλειψη ενός σύγχρονου ριζοσπαστικού λόγου και αριστερής προοπτικής. Η πολιτική των κορυφών φτάνει στην αποθέωσή της. Το ΚΚΕ μπαίνει σε ένα ταξίδι χωρίς γυρισμό καθώς από την εγκατάλειψη των στρατηγικών στόχων του εργατικού κινήματος φτάνει μοιραία στη θυσία και των άμεσων. Το ΠΑΣΟΚ ξαναμπαίνει στο παιχνίδι αλλά μόνο με αντίτιμο την μετατροπή του, και στα λόγια, σε Ευρωπαϊκό σοσιαλδημοκρατικό Κόμμα. Ωστόσο η συναίνεση των κορυφών ξεπερνά κατά πολύ τη συναίνεση της ίδιας της νεολαίας (όπως και του λαού ευρύτερα), με συνέπεια να εμφανίζονται μεγάλα πολιτικά κενά και νέες αντιστάσεις.
Ήδη ο κ. Σημίτης τρέχει να σβύσει τις σπίθες που πυκνώνουν στους χώρους Παιδείας, η Μεσημβρινή βγαίνει από τα ρούχα της γιατί «όπου κυριαρχεί η ΚΝΕ έχουμε αναστατώσεις» και η ΓΣΕΕ σπεύδει να εκτονώσει τις εργατικές αντιστάσεις. Ο αστικός Τύπος γκρινιάζει γιατί ο Συνασπισμός «πιέζεται από τους διαφωνούντες και την κομματική του βάση» με συνέπεια να εμφανίζεται πότε καταπίνοντας τα μέτρα λιτότητας και πότε να θυμάται ξανά – αν και μάλλον πλατωνικά – τα δίκαια των εργαζομένων. Παρά την υποχώρησή του το κίνημα της νεολαίας έχει καινούργιες ευκαιρίες για μια ουσιαστική μαζικοποίηση και αναζωογόνηση.

Το 4ο Συνέδριο μίλησε για ένα Ενιαίο Μέτωπο Πάλης της νεολαίας. Πιστεύουμε ότι παρά τις ανεπάρκειές μας, η λογική αυτής της γραμμής διατηρεί και σήμερα την επικαιρότητά της. Προβλέψαμε την καινούργια φάση της συντηρητικής αναδιάρθρωσης, όπου τώρα μπαίνει η Ελληνική κοινωνία και στρέψαμε προς τα εκεί το κέντρο βάρους των αγωνιστών και πολιτικών μας πρωτοβουλιών. Στραφήκαμε ιδιαίτερα στα σύγχρονα κοινωνικά προβλήματα της νεολαίας που κεντρίζουν τις σύγχρονες αντιστάσεις της και εμπνέουν νέες συλλογικότητες. Έστω και διαισθητικά βάλαμε τις βάσεις για μια νέα πολιτική σχέση με τη νεολαία, για μια δράση κυρίως από τα κάτω και όχι στις κορυφές, στην καθημερινή ζωή και πάλη και όχι μόνο στις εκλογικές καμπάνιες, τις επετείους και τις επετειακές κινητοποιήσεις ρουτίνας. Όπου η νεολαία αντιμετωπίζεται όχι σαν αντικείμενο κατήχησης αλλά σαν ενεργητικό υποκείμενο που μαθαίνει και χειραφετείται από τις αστικές δυνάμεις μέσα από την ίδια της αγωνιστική και πολιτική εμπειρία.
Το μεγάλο πρόβλημα είναι να δώσουμε συγκεκριμένο σχήμα και μορφή σε αυτές τις σωστές αλλά γενικές, ακόμα, ιδέες. Ίσως η μεγαλύτερη ζημιά που μας έκαναν οι αυταρχικές παρεμβάσεις της ηγεσίας του ΚΚΕ τα προηγούμενα χρόνια, να μην ήταν τόσο ότι «δεν μπορούσαμε να τα πούμε» όπως θέλαμε, αλλά ότι δε μας άφηνε να σκεφτούμε όπως έπρεπε.
Εδώ δεν μπορούμε να προχωρήσουμε περισσότερο από την τοποθέτηση ορισμένων ερωτημάτων και πρώτων σκέψεων για συζήτηση.

Κρίσιμες ανάγκες της νεολαίας μένουν σήμερα τελείως έξω από τον ορίζοντα του κινήματός μας. Η ίδια η θεματολογία, η οργάνωση και λειτουργία των μαζικών οργανώσεών της, ο τρόπος πολιτικής αντιπαράθεσης σε αυτές, ακολουθούν ένα ξεπερασμένο μοντέλο κληρονομημένο από το φοιτητικό, κυρίως, κίνημα και πρώτης μεταπολεμικής γενιάς.

Μιλάμε για νεοσυντηρητική επίθεση. Αλλά νεοσυντηρητισμός δεν είναι μόνο ο Μητσοτάκης, ο ΔΑΠίτης, ο ΜΑΚίτης. Όταν εκατοντάδες χιλιάδες νέοι περιπλανώνται δυο, τρία, πέντε χρόνια για να βρουν δουλειά χωρίς καμιά παρέμβαση του μαζικού κινήματος, όταν μπαίνουν στην παραγωγή, ύστερα από μια μακριά θητεία στους εκβιασμούς και τους ατομικούς συμβιβασμούς, ασφαλώς θα είναι πιο ευάλωτοι στις συντηρητικές αξίες. Όταν το νεολαιίστικο κίνημα δεν έχει καμία παρέμβαση στον κρίσιμο τομέα της πληροφόρησης, του ελεύθερου χρόνου, σε μια εποχή όπου η πλασματική έκρηξη πολυφωνίας καμουφλάρει πειστικά μια νέα πολιτιστική ισοπέδωση, το αποτέλεσμα είναι το ίδιο. Όταν η κατάσταση στην Αθήνα και γενικά η καταστροφή του περιβάλλοντος φτάνει στο απροχώρητο και δεν κουνιέται φύλλο το κενό που αφήνουν οι αριστερές δυνάμεις, ασφαλώς θα το καλύψουν κάποιοι άλλοι.

Η Αριστερή συσπείρωση δε γίνεται μόνο με μερική ρητορεία, πάνω σε καμένη γη, σε χώρους γυμνούς από κάθε είδους μαζική οργάνωση και δράση. Οι επεξεργασίες και πρακτικές πρωτοβουλίες μας στα κρίσιμα μέτωπα της απασχόλησης, του ελεύθερου χρόνου και της οικολογίας ήταν μέχρι τώρα φριχτά ρηχές και αναποτελεσματικές. Για παράδειγμα, χρειάζεται κατά τη γνώμη μας, να προβληματιστούμε σοβαρά για νέες μορφές συσπείρωσης στο μέτωπο της απασχόλησης, έτσι ώστε να προσελκύουν, προσφέροντας και έγκυρη πληροφόρηση για τις δυνατότητες εργασίας και αλληλεγγύη κάθε είδους και αγωνιστική διεκδίκηση. Έχουν, ήδη ωριμάσει προβληματισμοί για νέου τύπου πολιτιστικές συσπειρώσεις, μέσα από Λέσχες, ραδιοσταθμούς νεολαίας κλπ. Ασφαλώς όλα αυτά απαιτούν μια συλλογική επεξεργασία και συζήτηση εν όψει του Συνεδρίου.
Γενικότερα το κίνημα της νεολαίας και εμείς οι ίδιοι σαν τμήμα του, πρέπει να αποφύγει την παγίδα του ξεμοναχιάσματος κάποιων πρωτοποριών, ιδίως από τους χώρους των φοιτητών, και της περιθωριοποίησής τους από τα ευρύτερα στρώματα.
Ένα κίνημα που θα κεντρίζει ευρύτερα ενδιαφέροντα δεν μπορεί να είναι μόνο «αντι-συναινετικό» - τελεία και παύλα. Θα είναι πρώτα απ’ όλα ένα σύγχρονο κίνημα στο έδαφος των αναγκών και των δικαιωμάτων της νεολαίας, κίνημα αντίστασης και δημιουργίας μαζί, ανατροπής των συντηρητικών επιλογών αλλά και εναλλακτικών πρωτοβουλιών. Χρειαζόμαστε περισσότερες δουλεμένες αριστερές ιδέες με στόχο την ανάπτυξη νέων συλλογικών μορφών συσπειρώσεων, έκφρασης και δράσης της νεολαίας, σε αντίθεση με τα κυρίαρχα πρότυπα. Η απόρριψη της συναίνεσης και της συντηρητικής αναδιάρθρωσης δεν μπορεί για τη νεολαία να είναι αυτοσκοπός ή προαπαιτούμενο, αλλά καρπός της ίδιας της εμπειρίας της.

Χρειάζεται πιο συγκεκριμένη επεξεργασία στον κεντρικό στόχο για την οικοδόμηση μιας αριστερής συσπείρωσης ικανής να γίνει η νέα ηγεμονική δύναμη του κινήματός της. Κατά τη γνώμη μας σε μια τέτοια προοπτική θα μπορούν να συνενώνονται τρία διαφορετικά προοδευτικά ρεύματα. Η μεγάλη πλειοψηφία της αριστερής νεολαίας, συμπεριλαμβανομένων και των νέων που ακολουθούν το Συνασπισμό. Αν η διάσπαση στην Αριστερά είναι γεγονός, ωστόσο άλλο τόσο είναι γεγονός ότι η βάση της μοιάζει με συγκοινωνούντα δοχεία κι ότι ειδικά στη νεολαία είναι πολύ αδύνατη η επιρροή των ανοιχτά ρεφορμιστικών συμβιβαστικών κατευθύνσεων. Η πλειοψηφία της βάσης του ΠΑΣΟΚ που διατηρεί μεγάλα αποθέματα ριζοσπαστισμού και δέχεται μεγάλους κραδασμούς με τη σημερινή πορεία της ηγεσίας του, ειδικά μετά το σχηματισμό της Οικουμενικής. Κι ακόμα, το αντιφατικό και πολύχρωμο αλλά υπαρκτό ανεξάρτητο – ριζοσπαστικό ρεύμα της νεολαίας που κρατάει αποστάσεις από όλους τους κομματικούς σχηματισμούς, αλλά με έντονες αντισυστηρητικές (και κάποτε και αντικαπιταλιστικές) διαθέσεις. Ένα ρεύμα που δεν έχει σχέση με τους παραδοσιακούς αυτόνομους και αριστεριστές. Κάτω από αυτό το πρίσμα πρέπει να δούμε και τις συνεργασίες μας με τις άλλες οργανώσεις.


Εκεί που ίσως πρώτα απ’ όλα επείγει να κάνουμε μια πραγματική τομή, είναι η ίδια η ΚΝΕ – ο χαρακτήρας της, το πρόσωπό της, η καθημερινή ζωή της. Ότι και να λέμε, στην πράξη η λειτουργία της παραμένει κατά 99% αντίγραφο της ξεπερασμένης, ρουτινιάρικης, μίζερης εσωκομματικής ζωής που διαμορφώσαμε στη θητεία μας μέσα στο ΚΚΕ.
Ίσως πρέπει να συζητήσουμε για μια καινούργια σύλληψη για τον ίδιο το χαρακτήρα της ΚΝΕ και, αντίστοιχα, για ένα ριζικά διαφορετικό οργανωτικό μοντέλο. Αποψή μας, που μπαίνει για συζήτηση, είναι ότι δε χρειαζόμαστε ούτε ένα κόμμα νεολαίας ούτε μια νεολαία κόμματος παραδοσιακού τύπου, αλλά μια ΚΝΕ – σύγχρονο κομμουνιστικό κίνημα νεολαίας, και πρωταρχικά των μικρότερων ηλικιών.

Πρέπει να ομολογήσουμε ότι η αντιπαράθεσή μας με τις δεξιόστροφες επιλογές του ΚΚΕ, πολύ περισσότερο μετά τη διάσπαση και με δοσμένη την έλλειψη, για την ώρα πολιτικού φορέα της επαναστατικής Αριστεράς, μας οδήγησε χωρίς να το θέλουμε σε ένα ρόλο που η ΚΝΕ δεν μπορεί από τη φύση της να παίξει. Αλλά και σε μια προοπτική δημιουργίας νέου αριστερού φορέα και πάλι η ΚΝΕ, νομίζουμε, δεν πρέπει να είναι αυστηρά «οργάνωση νεολαίας του φορέα», εν είδη ιμάντα μεταβίβασης της πολιτικής του σε αυτόν. Όταν μιλάγαμε για αυτοτέλεια και πρωτοβουλία, δεν ήταν ένα φτηνό κόλπο για να διατηρούμε αποστάσεις από την πολιτική του ΚΚΕ, αλλά θέση αρχής. Η θέση της νεολαίας στη σύγχρονη καπιταλιστική κοινωνία της μαζικής και χρόνιας ανεργίας και της εκπαιδευτικής έκρηξης προβάλλει σήμερα με ποιοτικά νέο τρόπο σαν αυτοτελής και σχετικά ενιαία, παρά τις διαφοροποιήσεις της, δύναμη, ίσως μάλιστα σαν ο κυριότερος δυνάμει σύμμαχος του εργατικού κινήματος. Πολύ περισσότερο από χθες δεν μπορούμε να απευθυνθούμε σε αυτήν μόνο με όρους οικονομικούς και πολιτικούς αλλά και με όρους πολιτιστικούς και κοσμοθεωρητικούς.

Ασφαλώς η ΚΝΕ στηρίζεται στο έδαφος του ζωντανού, επαναστατικού, επιστημονικού σοσιαλισμού θα έχει σχέση ενεργητικής συμμαχίας και αλληλεγγύης με τη γενικότερη προσπάθεια του υπό διαμόρφωση νέου αριστερού ρεύματος. Ταυτόχρονα νομίζουμε ότι πρέπει να διατηρεί όχι μόνο πλήρη οργανωτική αυτοτέλεια αλλά και πλατειά περιθώρια πολιτικής πρωτοβουλίας. Ήδη το ότι προχωρά στο 5ο Συνέδριό της με τις δικές της δυνάμεις, στηριγμένη φυσικά στις γενικότερες αριστερές επεξεργασίες, αποτελεί ένα τόλμημα, πρωτοφανές για τα δεδομένα των τελευταίων δεκαετιών του κομμουνιστικού κινήματος.

Χρειαζόμαστε νέα περιεχόμενα στην καθημερινή ζωή των οργανώσεών μας, που θα συνδυάζουν την πολιτική στράτευση με την πολιτιστική αναζωογόνηση, τα μορφωτικά στοιχεία, τις σχέσεις αλληλεγγύης ανάμεσα στους συντρόφους μας. Η ίδια οργανωτική συγκρότησή μας, με τις πολλές ενδιάμεσες βαθμίδες, τα πολλά όργανα, τις πολλές συνεδριάσεις και συνεργασίες, χρειάζεται ασφαλώς μεγάλη απλοποίηση και περισσότερους βαθμούς ελευθερίας στις επί μέρους οργανώσεις. Κι ακόμα, χρειαζόμαστε πρακτικές ιδέες για την κατεδάφιση των στοιχείων γραφειοκρατικού συγκεντρωτισμού που μας χαρακτηρίζουν ακόμα και την πλήρη ανάπτυξη της δημοκρατίας, της λειτουργίας μας περισσότερο «Από κάτω προς τα πάνω». Τα στοιχεία του ανοιχτού διαλόγου πάνω στις διαφορετικές απόψεις ή τάσεις μόλις τώρα αρχίζουν δειλά να αναπτύσσονται.
Τέλος, αλλά πολύ σημαντικό, έχουμε τη γνώμη πως είναι ώρα για μια τολμηρή ηλικιακή ανανέωση του στελεχικού δυναμικού της ΚΝΕ σε όλα τα επίπεδα. Ότι και να λέμε είναι αδύνατο να επικοινωνεί πραγματικά με τη νεολαία και να πιάνει το σφυγμό της, όσο κι αν το θέλει, μια οργάνωση νεολαίας που θα καθοδηγείται από στελέχη μιας προηγούμενης γενιάς. Μπορούμε χωρίς επιφύλαξη να εμπιστευτούμε τη νέα γενιά των στελεχών και μελών της ΚΝΕ. Όσοι έρχονται, αγωνίζονται και δημιουργούν σε αυτούς τους δίσεκτους καιρούς είναι προετοιμασμένοι για μια μεγάλη διαδρομή, ίσως περισσότερο από πολλούς «πιο έμπειρους».

Είναι φυσικό, εν όψει του Συνεδρίου μας, να απασχολεί πολύ όλη την ΚΝΕ το πώς θα συμβάλει στις διαδικασίες για τη συγκρότηση ενός νέου πολιτικού φορέα, μιας επαναστατικά ανανεωμένης Αριστεράς. Κι ασφαλώς θα είναι και πρέπει να είναι ένα από τα ζητήματα όπου χρειάζεται η πιο ανοιχτή δημιουργική συζήτηση κάθε άποψης. Όλοι οι σύντροφοι μας έχουν μια ορισμένη αγωνιστική εμπειρία και πολύτιμους προβληματισμούς για τα μεγάλα ιδεολογικά και πολιτικά προβλήματα της Αριστεράς, που χρειάζεται να κατατεθούν και να συζητηθούν. Ταυτόχρονα (και ίσως αυτό να είναι ακόμα πιο ουσιαστικό) θα συμβάλλουμε με την επεξεργασία και προώθηση στη ζωή μιας σύγχρονης αριστερής πολιτικής για τη νεολαία και το κίνημά της. Θα συμβάλλουμε με την ίδια μας την πράξη, με την ανάπτυξη του νεολαιίστικου κινήματος και της ίδιας της ΚΝΕ, που θα αποτελούν στο μέλλον πολύτιμες δεξαμενές του κομμουνιστικού κινήματος.
Η δεκαετία που ανοίγει προβλέπεται θυελλώδης. Όπου υπάρχει κίνηση υπάρχει και ελπίδα. Στο 5ο Συνέδριο η ΚΝΕ καλείται να ανοίξει πανιά για αυτό το καινούργιο ταξίδι.


ΓΙΩΡΓΟΣ ΓΡΑΨΑΣ, Γραμματέας της ΚΝΕ, ΦΩΝΗ της ΔΕΥΤΕΡΑΣ, 15 Γενάρη 1990, Φύλλο 171


Συνέντευξη του Γιώργου Γράψα στο περιοδικό ΠΡΙΝ (1990)

{Συνέντευξη του Γιώργο Γράψα στο περιοδικό ΠΡΙΝ το Γενάρη του 1990 μετά την αποχώρησή του μαζί με χιλιάδες συντρόφους του από την ΚΝΕ}

ΓΙΩΡΓΟΣ ΓΡΑΨΑΣ

- Γιώργο Γράψα, πριν τρεις μήνες ξαφνιάσατε την κοινή γνώμη με την «ανταρσία», όπως ονομάσθηκε, της ΚΝΕ. Σήμερα, το παράδειγμά σας ακολουθούν μέλη, οπαδοί και στελέχη του ΚΚΕ, εκφράζοντας προβληματισμούς παράλληλους με τους δικούς σας. Αισθάνεσθε να δικαιώνεται το εγχείρημά σας, που θεωρήθηκε από πολλούς παράτολμο;

Ασφαλώς η απόφασή μας δεν ήταν καθόλου εύκολη. Δεν πάρθηκε εν βρασμώ ψυχής, αλλά με βαθύ αίσθημα ευθύνης απέναντι στον κόσμο του ΚΚΕ και της Αριστεράς γενικότερα. Η σιωπή δεν είναι χρυσός, αλλά συνενοχή, όταν διακυβεύονται θεμελιώδη συμφέροντα του εργαζόμενου λαού και το μέλλον της ίδιας της Αριστεράς.
Το Σεπτέμβρη, πολλοί αριστεροί κατάπιναν την κυβέρνηση Τζαννετάκη, θεωρώντας ότι πρόκειται για ένα τελείως πρόσκαιρο αναγκαίο κακό, που επιβάλλεται λόγω της κάθαρσης. Σήμερα, μετά την κυβέρνηση της οικουμενικής λιτότητας, φαίνεται πιο καθαρά ότι η βαλίτσα πήγαινε πολύ μακριά. Για πρώτη φορά στην ιστορία του το ΚΚΕ, όχι μόνο αδυνατεί -παλιά αμαρτία του αυτή- να προωθήσει τους στρατηγικούς στόχους του εργατικού κινήματος για το σοσιαλιστικό μετασχηματισμό, αλλά θυσιάζει και άμεσα συμφέροντα του λαού, ελπίζοντας να διασώσει τη θέση του στο πολιτικό παιχνίδι. Δεν πρόκειται πια, απλά για λάθη, αλλά για μια πορεία μετατροπής της Αριστεράς σε καθεστωτική δύναμη. Δυστυχώς, όλα δείχνουν ότι το ελατήριο τεντώθηκε τόσο που δεν γυρνάει πίσω.
Εμείς ξεκινήσαμε μια τολμηρή προσπάθεια για μια Αριστερά που θα οικοδομηθεί πάνω σε μια νέα πολιτική πρόταση και στρατηγική, στο ύψος των αναγκών της κρίσιμης δεκαετίας του '90 και του σύγχρονου εργατικού μας κινήματος. Δεν ισχυριζόμαστε, βέβαια, ότι έχουμε, επαρκώς διαμορφωμένες απαντήσεις. Έχουμε όμως, σημαντικά στοιχεία μιας νέας αριστερής πρότασης, που τα συγκροτήσαμε και τα δοκιμάσαμε μέσα από τη θητεία μας στο αριστερό και κομμουνιστικό κόμμα και τα θεωρούμε μια αρκετά σταθερή βάση εκκίνησης διαλόγου και μάχης.

- Σταθήκαμε πολύ στην κυβέρνηση Ζολώτα και τους τακτικούς χειρισμούς του ΚΚΕ. Ωστόσο, οι διαφωνίες σας με το ΚΚΕ πάνε πιο μακριά...

Πολύ πιο μακριά. Η γενιά μας διαμορφώθηκε μέσα από τις εμπειρίες της αντιδικτατορικής πάλης. Του Πολυτεχνείου και των μεταπολιτευτικών λαϊκών αγώνων. Το νέο ριζοσπαστικό κύμα που ανατάραξε την ελληνική κοινωνία μάς άνοιγε πιο ανοιχτούς ορίζοντες και μας έσπρωχνε σε μια πιο επιθετική -με την καλή έννοια- πολιτική ψυχολογία. Δεν μας έγινε άγχος να ξεφύγουμε από τη γωνιά του κατατρεγμού και της παρανομίας. Έστω και διαισθητικά ψηλαφούσαμε δρόμους, για να σπάσει η Αριστερά τα ιστορικά της όρια, να συμμαχήσει και να κερδίσει την ηγεμονία, τις νέες κοινωνικές δυνάμεις που αμφισβητούσαν με τον τρόπο τους την αμερικανοκρατία, τη Δεξιά και τον ίδιο τον καπιταλισμό. Στο μεταξύ, η ηγεσία της Αριστεράς δεν μπορούσε να ξεφύγει από την παρωχημένη λογική της προδικτατορικής ΕΔΑ. Δεν εννοώ με αυτό το ΚΚΕ εσωτερικού, με την περίφημη εθνική αντιδικτατορική δημοκρατική ενότητα. Και η ηγεσία του ΚΚΕ, παρότι επηρεάστηκε από το νέο ριζοσπαστικό κύμα και κράτησε ανοιχτά αντιιμπεριαλιστικά μέτωπα, δεν μπόρεσε, σε κρίσιμες στιγμές, να ξεκολλήσει από αυτήν τη λογική με συνέπεια να καθηλώνεται στα παραδοσιακά της όρια. Ας θυμηθούμε τις ταλαντεύσεις της γύρω από τον Καραμανλή ή την ατολμία της σε στιγμές έξαρσης απεργιακών ή φοιτητικών αγώνων ή, πάλι, τις συμμαχίες τύπου ΚΕΑ με εκφραστή του νέου πνεύματος, πότε τον κ. Θεοδωράκη, πότε τον κ. Νάση και τέλος τον κ. Κύρκο, που είναι ασφαλώς η πιο παλιά καραβάνα απ' όλους.
Έτσι, άφησε ουσιαστικά ανοιχτό το δρόμο στην ηγεσία του ΠΑΣΟΚ, που μπόρεσε να εκφράσει το μεγαλύτερο μέρος των νέων δυνάμεων της εργατικής τάξης και των μεσαίων στρωμάτων που μπήκαν στο αγωνιστικό προσκήνιο. Και, τελικά, κατέληξε να συρθεί πίσω από αυτήν.
Οι διαφωνίες μας επεκτείνονται στην καρδιά της στρατηγικής για τη σοσιαλιστική αλλαγή της κοινωνίας...

- Θέσαμε πολλά και μεγάλα προβλήματα. Θα μπορούσε όμως κάποιος να σας χαρακτηρίσει ως τους τελευταίους των ρομαντικών ή των δογματικών. Εδώ, κομμουνιστικά κόμματα εξουσίας αυτοκαταργούνται, ο Γκορμπατσόφ μιλάει για προτεραιότητα των οικουμενικών προβλημάτων απέναντι στα ταξικά, η Μάλτα αντικαθιστά τη Γιάλτα, και εσείς επιμένετε στην κοινωνική επανάσταση;

Είναι η μοίρα κάθε καινούργιου κινήματος να χαρακτηρίζεται στα πρώτα του βήματα δονκιχωτικό. Βλέπετε, οι δογματικοί κάθε είδους έχουν την τάση να κολλάνε σε μια κατάσταση πραγμάτων και να τη θεωρούν αιώνιο νόμο της Ιστορίας. Και όταν αλλάζει η κατάσταση, να περνούν από τον ένα δογματισμό στο διαμετρικά αντίθετό του. Έτσι γίνεται σήμερα και με τις ηγεσίες των παλιών κομμουνιστικών κομμάτων. Από την ανιστόρητη μέρα με τη μέρα υμνολογία του υπαρκτού σοσιαλισμού, πέφτουν σε έναν ιδεολογικό αμυντισμό, σε μια άτακτη υποχώρηση και επίδειξη ανανεωτικής πλειοδοσίας προς τα δεξιά.

- Για ποιο σοσιαλισμό όμως, μιλάτε κ. Γράψα, ύστερα από αυτήν την πλημμυρίδα των αλλαγών στην Ανατολική Ευρώπη; Με την ευκαιρία, σας κατηγορούν ότι κρατάτε αποστάσεις από την περεστρόικα και γενικά από αυτές τις αλλαγές, επιμένοντας σε παρωχημένες θέσεις.

Δεν μπορούμε να πάρουμε σωστή θέση απέναντι στις ιστορικές, πραγματικά, αλλαγές αν αντικαταστήσουμε τους θεούς με δαίμονες.
Ό,τι και να γίνει, η Ιστορία δεν θα ξεχάσει τη μεγάλη συμβολή των χωρών που αποπειράθηκαν να κινηθούν προς το σοσιαλισμό, στην υπόθεση της παγκόσμιας. ειρήνης, των κοινωνικών δικαιωμάτων των εργαζομένων και της ανατροπής της ιμπεριαλιστικής καταπίεσης. Φυσικά, αυτά τα μεγάλα και συχνά ηρωικά άλματα προς το μέλλον δεν έγιναν χάρη στις γραφειοκρατικές ηγεσίες, αλλά χάρη στις επαναστάσεις και τους λαούς, παρά την ύπαρξη και την πολιτική αυτών των ηγεσιών. Η κίνηση προς τα μπρος, όμως, ανακόπηκε, και από ένα σημείο και πέρα αντιστράφηκε, και λόγω των εσωτερικών αντιφάσεων και παραμορφώσεων αυτών των κοινωνιών και λόγω του διεθνούς συσχετισμού και της πίεσης του ιμπεριαλισμού. Σήμερα, χωρίς τη γρήγορη επαναστατική αναδιοργάνωση αυτών των χωρών στην κατεύθυνση της εργατικής δημοκρατίας, η ίδια του η ύπαρξη μπαίνει σε αμφισβήτηση.
Στο ερώτημα, λοιπόν, «με ποιους είμαστε», απαντάμε χωρίς ενδοιασμούς: είμαστε με την περεστρόικα των κινημάτων! Με την περεστρόικα, δηλαδή, που θα φέρουν τα ίδια τα λαϊκά κινήματα στην κοινωνία, αφού πρώτα πραγματοποιήσουν τη δική τους περεστρόικα στο εσωτερικό τους, αποκτώντας σαφή συνείδηση για τη σοσιαλιστική αναγέννηση. Με την περεστρόικα, τέλος, που χρειάζεται το ίδιο το εργατικό κίνημα της Δύσης, και όχι μόνο της Ανατολής.

- Για να ξανάρθουμε στα δικά μας. Πώς βλέπετε να διαγράφεται το μέλλον του εγχειρήματός σας; Αρκετά ακούγονται για νέο πολιτικό φορέα.

Η ανάγκη για ένα νέο πολιτικό φορέα της Αριστεράς είναι κάτι παραπάνω από επιτακτική. Δεν υποτιμάμε βέβαια, τις δυσκολίες. Ούτε το διεθνές κλίμα είναι ευνοϊκό, ούτε η σιωπή και η παραπληροφόρηση γύρω από τη δράση μας είναι αμελητέες. Ωστόσο, το νέο αριστερό ρεύμα που διαμορφώνεται είναι η μόνη δύναμη που μπορεί να εκφράσει σήμερα τα άμεσα και τα μακροπρόθεσμα συμφέροντα των εργαζομένων, απέναντι στη σημερινή αναδιάρθρωση του συστήματος και να δώσει θετική διέξοδο στις αγωνίες των αριστερών αγωνιστών.

Το πρόβλημά μας, βέβαια, δεν είναι να φτιάξουμε άλλη μια κομματική σφραγίδα δίπλα στις άλλες, αλλά να βάλουμε σταθερά θεμέλια για να οικοδομήσουμε μια νέα ισχυρή Αριστερά, ικανή να παίξει σοβαρό ρόλο και να αλλάξει το σκηνικό στη δεκαετία του '90. Ο νέος φορέας θα οικοδομηθεί όχι μέσα από εσωτερικές διαδικασίες, αλλά μέσα στις κοινωνικές μάχες και στα μεγάλα πολιτικά γεγονότα που βρίσκονται μπροστά μας.

Γιώργος Γράψας